Franciszek Krynojewski
Fragment książki autorstwa Fr. Krynojewskiego „Obrona cywilna Rzeczpospolitej Polskiej”, wersja druga, poprawiona po zmianie dokumentów bazowych przez Szefa OC Kraju- wydawnictwo DIFIN S.A.
FORMACJE OBRONY CYWILNEJ
Zgodnie z art.137ustawy z dnia 21.11.1967r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej Obrona Cywilna ma na celu :
1. Ochronę ludności, zakładów pracy i urządzeń użyteczności publicznej, dóbr kultury;
2. Ratowanie i udzielanie pomocy poszkodowanym w czasie wojny;
3. Współdziałanie w zwalczaniu klęsk żywiołowych i zagrożeń środowiska oraz usuwaniu ich skutków.
Podstawowymi jednostkami organizacyjnymi, przeznaczonymi do wykonywania zadań OC są formacje obrony cywilnej.
Zapis ustawowy o tworzeniu formacji obrony cywilnej to jedno z najistotniejszych zadań
w ogólnym pojęciu obrony cywilnej. W dokumentach krajowych posiadamy tylko enigmatyczne zapisy o formacjach. Dotychczas jedynym wyjątkiem była wyliczanka rodzajów formacji, bez jej struktury i wyposażenia, ujęta w Wytycznych Szefa Obrony Cywilnej Kraju w sprawie zasad organizacji i sposobu przeprowadzania szkoleń z zakresu ochrony ludności i obrony cywilnej – z dnia 21 kwietnia 2009 r.
W ostatnim czasie można mówić o uaktywnieniu się Szefa OC Kraju, 3 marca 2014 podpisał kolejne wytyczne ” w sprawie normatywów, w zakresie zaopatrywania organów i formacji obrony cywilnej w sprzęt, środki techniczne i umundurowanie niezbędne do wykonywania zadań obrony cywilnej, z uwzględnieniem ramowych struktur organizacyjnych i podstawowych zadań formacji obrony cywilnej”. Treść normatywów brzmi następująco:
§1
1. Wytyczne w sprawie normatywów w zakresie zaopatrywania organów i formacji obrony
cywilnej w sprzęt, środki techniczne i umundurowanie niezbędne do wykonywania zadań
obrony cywilnej, określają:
a) ramowe struktury organizacyjne formacji obrony cywilnej,
b) podstawowe zadania formacji obrony cywilnej.
c) wyposażenie formacji obrony cywilnej w sprzęt, środki techniczne i materiały.
2. Normatywy określone w niniejszych wytycznych wypełniają podstawowe potrzeby w zakresie wyposażenia formacji obrony cywilnej do realizacji zadań w czasie pokoju i stanowią standard wyposażenia organów i formacji obrony cywilnej niezbędny do wykonywania zadań obrony cywilnej w czasie wojny.
3. Normatywy szczegółowe ustalone na podstawie niniejszych wytycznych są tożsame
z normatywami określonymi przez podmioty za nie odpowiedzialne na czas wojny.
3. Tożsamość wykonywanych zadań formacji z podmiotem realizującym zadanie w czasie pokoju stanowi zasadność użycia danych normatywów.
§2
1. Szczegółowy zakres wyposażenia organów i formacji obrony cywilnej w sprzęt, środki
techniczne i umundurowanie niezbędne do wykonywania zadań obrony cywilnej określają tworzący te formacje.
2. Tworzący formacje obrony cywilnej może zaopatrzyć te formacje również w inne
niezbędne wyposażenie nie określone w niniejszych wytycznych.
3. Zalecenia określone w pkt 2 dotyczą również pracodawców tworzących formacje obrony
cywilnej.
§3
1. Ramową strukturę organizacyjną i obsadę formacji obrony cywilnej do zadań ogólnych
oraz minimalne wyposażenie w sprzęt określa załącznik nr 2.
2. Formacje obrony cywilnej do zadań ogólnych są podstawowymi formacjami terenowymi oraz podstawowymi formacjami zakładowymi w zakładach nie stwarzających zagrożenia skażeniami substancjami niebezpiecznymi, a także podstawowymi formacjami wspomagającymi formacje specjalistyczne w zakładach o dużym ryzku wystąpienia zagrożeniem skażeniami.
§4
1. Ramową strukturę organizacyjną i obsadę formacji obrony cywilnej do zadań specjalnych oraz minimalne wyposażenie w sprzęt określają załącznik nr 1.
2. Zaleca się, aby formacje obrony cywilnej przeznaczone do wykonywania zadań
specjalnych oprzeć w głównej mierze na Ochotniczych Strażach Pożarnych wchodzących w skład Krajowego Systemu Ratowniczo-Gaśniczego i innych lokalnych organizacjach pozarządowych, a także na specjalistycznych podmiotach komunalnych, takich jak wodno-kanalizacyjne, energetyczne, gazownicze, poprzez reklamowanie ich członków i w uzgodnieniu z administracją wojskową nadanie im przydziałów organizacyjno mobilizacyjnych.
3. Zaleca się, aby formacje obrony cywilnej w zakładach stwarzających zagrożenia
substancjami niebezpiecznymi tworzyć jako formacje zakładowe przeznaczone do zadań specjalnych.
§5
Wymagania kwalifikacyjne członków formacji i ratowników mogą ulegać zmianom stosownie do potrzeb, zgodnie z obowiązującym stanem prawnym w tym zakresie.
§6.
1. Organy obrony cywilnej zaopatrywać zgodnie z zasadami przyjętymi w danym urzędzie.
2. Do pracy bieżącej wykorzystywać należy sprzęt będący na wyposażeniu wszystkich
organów i formacji obrony cywilnej typu komputery, radiotelefony, pojazdy, sprzęt
ratowniczy itp.
3. Dodatkowo członków organów obrony cywilnej należy wyposażać w indywidualne środki ochrony przed skażeniami – wyposażenie jak w przypadku członków formacji do zadań ogólnych w sprzęt ochrony osobistej – oraz oznakowanie zgodnie z załącznikiem nr 3 niniejszych Wytycznych.
§7
1. Ubiór członków formacji obrony cywilnej określa tworzący daną formację odpowiednio
do zadań przewidzianych dla tej formacji z uwzględnieniem ust. 2.
2. Członkowie formacji obrony cywilnej opartych na potencjale osobowym służb
ratowniczych i umundurowanych organizacji pozarządowych oraz innych podmiotów
wyposażonych w umundurowanie lub ubrania ochronne stosują ubiór /umundurowanie/
przewidziane dla tych służb i organizacji.
3. Organom i członkom formacji obrony cywilnej należy zapewnić oznakowanie
międzynarodowym znakiem rozpoznawczym obrony cywilnej zgodnie z wzorem
określonym w Protokole Dodatkowym (Protokół I) do Konwencji Genewskich
z 12 sierpnia 1949 r. dotyczących ochrony ofiar międzynarodowych konfliktów zbrojnych.
4. Sposób umieszczenia międzynarodowego znaku obrony cywilnej na ubiorze lub
umundurowaniu odpowiednio organu lub członka formacji obrony cywilnej określa
załącznik nr 3.
§8.
Przepisów wytycznych nie stosuje się do oddziałów obrony cywilnej przeznaczonych do odbywania zasadniczej służby w obronie cywilnej oraz oddziałów przeznaczonych do szkolenia poborowych w obronie cywilnej.
Można sądzić, że wreszcie mamy dokument informujący nas, w jaki sposób organizować formacje obrony cywilnej. Jednak w cytowanym powyżej dokumencie jest kilka niejasnych sformułowań. Z jednej strony Szef OC w §1 określa ramowe struktury, zadania i wyposażenie formacji ale zapomniał o czasie osiągania gotowości do działania przez formacje. Czy istnieje inny dokument to uzupełniający? Poprzedni dokument z 5 maja 1994 r. w sprawie szczegółowych struktur organizacyjnych formacji obrony cywilnej, czasów osiągania gotowości do działania oraz ich zadań i wyposażenia to ujmował. §2 umożliwia tworzącym formacje dobór wyposażenia formacji w sprzęt wg nich najbardziej potrzebny ale zaleca również pracodawcom dostosowanie się do tych wymogów. W przypadku zakładów, na terenie których magazynowana jest bądź produkowana duża ilość materiałów niebezpiecznych, wymusza na nich tworzenie zakładowych straży pożarnych. Czy to realne, na pewno nie, uwzględniając obecne prawodawstwo z zapisem mówiącym, że zakłady pracy mogą tworzyć formacje. Wytyczne wg każdego prawnika stanowią sugestię a nie obowiązek prawny. W związku z tym nasuwa się pytanie – po co ten dokument został wyprodukowany? Dlatego Szef Obrony Cywilnej Kraju w pierwszej kolejności powinien zrealizować swój obowiązek wynikający z Rozporządzenia Rady Ministrów z 2002 roku w sprawie szczegółowego zakresu działania Szefa Obrony Cywilnej Kraju, szefów obrony cywilnej województw, powiatów i gmin w brzmieniu § 2 – Do zakresu działania Szefa Obrony Cywilnej Kraju należy:
1) inicjowanie, przygotowywanie, wydawanie i opiniowanie projektów aktów normatywnych dotyczących obrony cywilnej,
w stosunku do dokumentu głównego czyli ustawy o powszechnym obowiązku obrony RP. Zarzucanie administracji samorządowej dokumentami drugorzędnymi, które powinny być uzupełnieniem, udokładnieniem dokumentu głównego, nie ma żadnego sensu. Złe zapisy dokumentu głównego powodują lawinę tworzenia dokumentów bez znaczenia.
W wytycznych Szefa OCK znajduje się jeszcze kilka kontrowersyjnych zapisów. Załącznik
nr 3 określa sposób umieszczenia międzynarodowego znaku obrony cywilnej na ubiorach i umundurowaniu powołując się na wzór określony w Protokole dodatkowym I do Konwencji Genewskich. Dlaczego więc kształt tego znaku został zmieniony.
A – znak ujęty w normatywach B – znak określony I Protokołem
Kontrowersje sprawia również §8 w brzmieniu – Przepisów wytycznych nie stosuje się do oddziałów obrony cywilnej przeznaczonych do odbywania zasadniczej służby w obronie cywilnej oraz oddziałów przeznaczonych do szkolenia poborowych w obronie cywilnej. Od razu nasuwa się pytanie jakich? Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 26 września 2002 r. w sprawie odbywania służby w obronie cywilnej zaktualizowane Dz. U. Nr 108 poz. 698 z 11 czerwca 2008 r. jest dokumentem martwym. Żaden Wojewoda nie umożliwił poborowym odbycia służby w formie służby zastępczej jej odbycia w strukturach OC. Przepis dla przepisu, dziś nie ma służby wojskowej z poboru. Dzięki temu nie mamy rezerw ani w wojsku ani w obronie cywilnej. W razie niebezpieczeństwa zagrożeniem wojny, ludność naszego kraju będzie się bronić sama przy użycie kijów bejsbolowych i noży kuchennych.
Przechodząc do szczegółów, normatywy przewidują tworzenie następujących formacji:
1. ratownictwa chemicznego i ekologicznego
2. ratownictwa medycznego
3. ratownictwa technicznego
4. ratownictwa wodnego
5. ratownictwa wysokościowego
6. ratownictwa komunalnego
7. Wojewódzki Ośrodek Analizy Danych i Alarmowania
8. Wojewódzki Ośrodek Analiz Laboratoryjnych
9. Powiatowy Ośrodek Analizy Danych i Alarmowania
10. Powiatowy Ośrodek Analiz Laboratoryjnych
11. Zespół pobierania próbek
12. Drużynę wykrywania i alarmowania
13. Lotniczą formację Obrony Cywilnej.
Patrząc na powyższą strukturę, wpisuje się ona, wypisz wymaluj, w zakres obowiązków Krajowego Systemu Ratowniczo-Gaśniczego , które brzmią następująco
§ 1. Rozporządzenie określa szczegółowe zasady organizacji krajowego systemu ratowniczo -gaśniczego, zwanego dalej „ksrg”, w szczególności w zakresie:
1. walki z pożarami i innymi klęskami żywiołowymi;
2. ratownictwa technicznego, chemicznego, ekologicznego i medycznego.
Porównując normatywy z zapisami KSR-G można stwierdzić, że Szef OC Kraju tworząc formacje w zamyśle miał stworzenie rezerw dla straży pożarnej.
Czy warto więc wchodzić w szczegóły tego dokumentu?
Czytając dokładnie normatywy znajdziemy bardzo dużo błędów, które nie powinny wystąpić na szczeblu rządowym. Pomijając literówki i błędy w liczeniu np. poz. 2.7.2 Ramowa struktura i obsada etatowa WOADA pkt. IV Sekcja alarmowania i naprawy urządzeń alarmowych – ilość stanowisk ogółem 8. A w składzie stanowiskowym Komendant 1, radiomechanik 3, elektromonter 3. Policzmy 1+3+3=7 a nie 8. Chyba, że nasza umiejętność liczenia zatrzymała się na poziomie czterolatka to wtedy może jest 8 albo 7.
Jednak szalę goryczy przelał zapis ze str. 22 w brzmieniu – pkt.2.7.1. PODSTAWOWE ZADANIA WOJEWÓDZKIEGO OŚRODKA ANALIZY DANYCH I ALARMOWANIA (WOADA).
1. Zbieranie i opracowywanie danych o skażeniach, zakażeniach, uderzeniach bronią masowego rażenia i innych nadzwyczajnych zagrożeniach ludzi i środowiska występujących na obszarze województwa mazowieckiego oraz sąsiednich województw.
Dlaczego WOADA ma działać tylko w województwach mazowieckim, warmińsko-mazurskim, podlaskim, lubelskim, świętokrzyskim, łódzkim i kujawsko pomorskim a w województwach pomorskim, zachodniopomorskim, lubuskim, wielkopolskim, dolnośląskim, opolskim, śląskim i małopolskim już nie.
Opracowanie dokumentu, który w zamyśle ma obowiązywać w całym kraju, z tak dużą ilością zasadniczych błędów całkowicie go dyskwalifikuje. Jest również oceną obecnego Szefa OC Kraju, który nie panuje całkowicie nad swoim zespołem, który ten dokument przygotował. Jego indywidualnie, ponieważ popełnił podstawowy błąd, przed jego podpisaniem, nie przeczytał go. Dlatego nie warto czasu poświęcać na jego „studiowanie” ani wdrażanie, ponieważ najpierw musi być przeredagowany, aby był czytelny dla wszystkich wykonawców zaleceń a nie obowiązków. W Polsce od pewnego czasu zauważany jest trend niszczenia wszystkiego, co kiedyś stworzono. Jednak po pewnym czasie okazuje się, że to miało sens i jest potrzebne. W związku z tym nowi ludzie, którzy nie posiadają wiedzy w temacie przystępują do odtworzenia poprzedniego stanu wg własnego pojęcia. Nie zawsze to jest realizowane ze skutkiem dobrym. Tak jest w przypadku obrony cywilnej. Odpowiadają za nią osoby, które są dyletantami w tej dziedzinie. Wcześniej obowiązujące Rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie obrony cywilnej, było dokumentem szczegółowym i jasno określało obowiązki zarówno osób funkcyjnych jak i wykonawców tych zadań. Przy opracowywaniu nowego dokumentu określającego obronę cywilną, należało go tylko zaktualizować, a mielibyśmy w dalszym ciągu prawo jasne. Z dzisiejszych dokumentów niestety nic nie wynika. Pierwsza edycja tej książki była uzupełniona szczegółowymi informacjami dotyczącymi struktur organizacyjnych, zadań formacji oc i sugestią wyposażenia w sprzęt. W tej edycji jej nie znajdziecie. Prawdopodobnie w najbliższym czasie dokumenty te zostaną poprawione i umieszczone tak jak i ta wersja normatyw na stronie internetowej www.ock.gov.pl/prawo/akty urzędowe Szefa OCK. Dlatego to miejsce będzie dla Państwa źródłem aktualnym, a książka może je utracić.
Na zakończenie należałoby dodać stwierdzenie, że obecny Szef Obrony Cywilnej Kraju tylko pozoruje wykonywanie obowiązków, aby nie stracić stanowiska, bo tak mu wygodniej.
A pensja leci.